7 interessante weetjes over de Semois...

De Semois is een zijrivier van de Maas. Ze ontspringt op een plateau en kronkelt zich een weg doorheen de vallei. Diepe meanders en hooggelegen dorpjes kenmerken deze schilderachtige vallei. De Semois ontspringt in Aarlen. De afstand van de bron tot de monding (in het Franse Monthermé) is in vogelvlucht maar 70 km lang, maar de totale lengte van de rivier is vanwege de vele meanders bijna het drievoudige (nl. 195 km)! De Semois stroomt 20 kilometer op Frans grondgebied, waar de naam van de rivier als Semoy wordt gespeld. Sinds 2022 is een deel van de vallei beschermd als Nationaal Park Vallée de la Semois.

Deze prachtige rivier speelt een belangrijke rol in de regio: zowel in de ontwikkeling van het toerisme, in de vrijetijdsbesteding van de lokale inwoners, maar ook in de ruimtelijke ontwikkeling, de biodiversiteit, het erfgoed en nog veel meer…

1. De Semois kronkelt zich maar liefst 40 kilometer door het grondgebied Bouillon – een waar waterparadijs!

Niet minder dan 40 kilometer kronkelt de Semois zich door het grondgebied Bouillon. Voor vissers, kajakkers, wandelaars, MTB-ers, fotografen en natuurliefhebbers is het hier een waar paradijs!

Er zijn prachtige kajak-trajecten.

• Stroomafwaarts vanuit Bouillon is er het traject Bouillon–Poupehan/Frahan met http://semois-kayaks.be/.

• Met het traject Dohan/Sati – Bouillon met https://www.kayak-lesepinoches.be/ is het eindpunt Bouillon.

Ook de pedalo’s in het centrum van de stad kunnen vele gezinnen bekoren. Bij mooi weer is het ook een plezier om te zwemmen in de rivier. Hier vind je meer info over de plaatsen waar dit toegelaten is: www.restaurant-meandre.be/post/zwemmen-in-regio-bouillon.

2. De stuw (~barrage) zorgt in functie van waterplezier voor voldoende water tijdens de droge zomermaanden, en voorkomt in de winter overstromingen

Na opeenvolgende droge zomers, met een extreem lage waterstand tot gevolg, werd in 1961 in het centrum van Bouillon een zogenaamde naaldstuw gebouwd. Een naaldstuw bestaat uit een groot aantal naast elkaar geplaatste balken (naalden) die door een wegneembaar frame overeind gehouden worden. Dankzij dit mechanisme stond er tijdens de droge zomermaanden voldoende water in het bassin ter hoogte van het centrum van de stad.

Waterplezier is een toeristische troef die maakt dat Bouillon zich stad aan de rivier of misschien wel badstad mag noemen.

Na al die jaren heeft deze stuw, die door de gemeentelijke diensten zelf manueel wordt bediend en tijdens de wintermaanden volledig geopend wordt, zijn nut al meermaals bewezen: enerzijds om overstromingen te voorkomen en anderzijds in functie van een voldoende hoog waterpeil.

3. In de Semois kan je enkele stenen met boodschappen over het waterniveau vinden – de zogenaamde ‘hongerstenen’

Onze voorouders hebben in tijden van droogte berichtjes achtergelaten op grote stenen op de bodem van rivieren (bv. Elbe, Rijn…). Men noemt ze hongerstenen, omdat men vreesde voor hongersnood als gevolg van een rampzalige droogte.

Ook op grondgebied Bouillon zijn in de Semois enkele stenen met boodschappen met betrekking tot het waterniveau te vinden. Die dateren uit de twintigste eeuw. Je vindt ze bij grote droogte o.a. aan Lauwé (Germauchamps), aan Vannette (Les Hayons) en aan de Sentier Ladmirant (dichtbij camping Halliru): meer info zie document.

4. In de Semois waren destijds parelmossels te vinden – diverse natuurorganisaties werken aan de terugkomst van deze mosselsoort!

Volgens het verhaal van Nignan, de laatste parelvisser, waren destijds parels te vinden in de Semois.

Enkele jaren voor de oorlog kon men deze Nignan elke dag zien, leunend tegen het muurtje op de Pont de Liège. Hij werkte niet, was goed gekleed en iedereen vroeg zich af waarvan hij leefde. Aan een vertrouweling zei hij op een dag:

Het verhaal van Nignan, de laatste parelvisser, doet wellicht de wenkbrauwen fronsen. Maar vergis je niet, want de Semois was inderdaad ooit de biotoop voor de parelmossel (moule perlière).

Deze zoetwaterparelmossel was destijds in grote getale aanwezig en plaveide als het ware de rivierbedding. Geschat werd dat in 1950 enkele miljoenen de bodem sierden. Om een parel te vinden in een mossel moest je wel geluk hebben, aangezien amper één op ongeveer (tien-)duizend mossels een parel in zich draagt.

Het is niet alleen de overbevissing die aan de basis ligt van het verdwijnen van de parelmossel. Een goede waterkwaliteit en de aanwezigheid van rivierforellen, in wiens kieuwen de larven zich vasthaken, zijn noodzakelijk om de mossel te laten gedijen.

Diverse instandhoudingsprogramma’s, gecoördineerd door DEMNA (Département de l’Étude du Milieu Naturel et Agricole), werken succesvol aan het herstel van de habitat van de parelmossel. In enkele beken in de provincie Luxemburg is deze mosselsoort opnieuw te vinden.

In de Semois komt wel een andere, eveneens bedreigde, mossel voor: de Bataafse stroommossel. Langs de rivier vind je vrij gemakkelijk de schelpen van deze zoetwatermossel, die jammer genoeg geen parels produceert.

5. De voorbije decennia is het visbestand in de Semois drastisch gedaald. Via de zogenaamde rempoissonnement (uitzetten van vis) probeert men de vispopulatie op peil te houden.

Helaas is er de voorbije decennia wegens diverse oorzaken een grote daling van het visbestand in onze rivieren, ook in de Semois.

DNF (Département de la Nature et des Forêts) probeert door het uitzetten van gekweekte forellen de populatie op peil te houden. Deze forellen groeien op in een zgn. ‘pisciculture’.

Eind april organiseert La Maison du Pêcheur Bouillon samen met DNF een rempoissonnement — echt de moeite om eens te zien!

6. De meanderdalen in de ochtendmist – de Ardense brûme en de tabak van de Semois

Vaak zijn de meanderdalen ’s ochtends bedekt onder een betoverende sluier van mist. Dit mysterieuze rookgordijn is de typische Ardense brume, die destijds aan de bekende Semois-tabak een bijzondere smaak gaf.

Vanuit het dorpje Rochehaut is deze typische Ardense brûme vaak te bewonderen. Onder dit mysterieuze rookgordijn zit een boeiende geschiedenis verborgen.

Het pittoreske dorpje Frahan ligt op een schiereiland Les Crêtes, omgeven door de betoverende Semois. Het dorpje is onlosmakelijk verbonden met het meer dan 100 meter hoger gelegen Rochehaut. Vanuit dat uitzichtpunt, geklasseerd als Patrimoine majeur de Wallonie, heb je een adembenemend panorama op het dal.

In de ochtend ligt Frahan vaak bedekt onder een betoverende sluier van mist. Deze typische brûme speelde een rol in de tabaksteelt die hier vroeger heel belangrijk was.

Vanaf 1850 tot 1930 kende de Semois-tabak een felle opmars. In de topjaren groeiden in de vallei meer dan 10 miljoen tabaksplanten. Niettegenstaande het wisselvallige klimaat en de moeilijke grond was dit een uitgelezen plek voor de teelt. De rivier bedekte de velden met een ochtendmist die voor een bijzondere smaak zorgde.

Na 1930 neemt de verbouwde oppervlakte fel af. Vandaag de dag is de activiteit erg kleinschalig maar succesvol. Antoine Poncelet, de enige overgebleven tabaksteler, levert aan drie fabrikanten.

Eén ervan is Vincent Manil, die in Corbion het erfgoed in ere houdt in het interessante Musée du Tabac. Eveneens in Corbion houdt Jean-Paul Couvert, als laatste der Mohikanen van een familie van tabaksproducenten, met veel passie de traditie in stand.

Zijn tabaksfabriekje en nostalgische winkeltje bewijzen dat de Semois-tabak niet in rook is opgegaan.

7. De zo verleidelijke Semois kan ook verwoestend zijn

Overstromingen en (bij strenge winters) drijfijs zorgden in het verleden al voor veel ellende.

Vroeger – tijdens strenge winters – bevroor de Semois soms. Toen het ijs begon te smelten, werd het heel gevaarlijk. Grote brokstukken ijs kwamen los en stroomden mee met de rivier. Dat drijfijs was niet zonder gevaar, want het kon, zeker aan de bruggen, veel schade aanbrengen. Vooral toen er nog geen stenen, maar houten bruggen waren, vormde dit een groot probleem.

Hierover bestaat de legende van ‘L’Homme de Chiny’: